HOGENTenaar brengt Assyrisch cultureel erfgoed weer tot leven 

HOGENT-collega dr. Cornelis Stal maakte in het najaar van 2019 deel uit van een internationaal team van archeologen, architecten, antropologen en erfgoedbeheerders die een aantal waardevolle sites van de Assyrische christenen in de grensregio tussen Turkije, Syrië en Irak in kaart hebben gebracht. De plaatsen werden met behulp van drones gefotografeerd en omgezet in digitale 3D-modellen. En laat dat nu net de specialisatie zijn van Cornelis Stal.

Voor een goed begrip is een vleugje geschiedenis en aardrijkskunde hier niet overbodig. De Assyriërs worden beschouwd als een van de inheemse volkeren van het Midden-Oosten. Ze hebben een rijke geschiedenis in een uitgestrekt grensgebied tussen Irak, Zuidoost-Turkije, Noordwest-Iran en Noordoost-Syrië. De Assyrische christenen behoren tot de vroegchristelijke traditie en bouwden een zeer groot aantal kerken en kloosters. Maar het gebied viel in de loop van de geschiedenis dikwijls ten prooi aan conflicten en oorlogen, met onder meer het aanslepende conflict tussen Turken en Koerden en zeer recent de Turkse inval in Syrië. Vele gebouwen werden vernield.

Bovendien werden de Assyrische christenen in de periode van de Eerste Wereldoorlog mee het slachtoffer van de Armeense genocide, waarin anderhalf miljoen christenen het leven lieten. Het leidde er ook toe dat veel Assyriërs zijn weggetrokken naar Europa en (vooral) de Verenigde Staten, waardoor het achtergebleven erfgoed werd verwaarloosd en gedoemd leek om te verdwijnen. Mede daarom startte een project op om een deel van dat erfgoed in kaart te brengen, gefinancierd door de VS-ambassade in Turkije.  

Virtueel bezoek

Onder leiding van een Turkse (KMKD) en een Griekse (Heritage Management Organization) organisatie vonden in 2019 drie bezoeken plaats in de regio rond de Turkse stad Mardin en het nabij gelegen Midyat, beide dichtbij de grens met Syrië. Gedurende tien dagen is dan een aantal oude kloosters en kerken gefotografeerd met behulp van een drone. Deze foto’s zijn vervolgens omgezet tot een reeks digitale 3D-modellen, die het mogelijk maken om de historische gebouwen virtueel te bezoeken.

Hoewel het hier dus over behoorlijk wat monumenten gaat, is dit slechts het topje van de ijsberg, verduidelijkt Cornelis: “Je moet weten dat het over een zeer uitgestrekt gebied gaat, met talloze sites met waardevol erfgoed. Onder meer omdat het zo’n groot aantal betreft, is restauratie onbegonnen werk. En dan is het beter om wat er nog is, vast te leggen met de technologische middelen waarover we nu beschikken. We hebben dus een soort online catalogus gecreëerd. Want de kans dat er veel gebouwen uiteindelijk helemaal verloren gaan, is reëel.”

Wel is er vanuit politieke hoek een aanzwellend pleidooi om Assyriërs die het gebied ooit hebben verlaten, aan te moedigen om terug te keren. “Dat kan de aandacht voor het erfgoed opnieuw doen toenemen”, hoopt Cornelis.

Hoewel het project formeel is afgerond, is het niet uitgesloten dat er toch een vervolg op komt. Het grote historische en culturele belang van het erfgoed in deze regio is een grote motivatie om verder te zoeken naar nieuwe projectfondsen. Mochten deze gevonden worden, worden wellicht ook studenten vastgoed mee in het project betrokken.

De resultaten van de voorbije projectactiviteiten werden in december 2019 gepresenteerd in zowel Mardin, tijdens een sessie met vooral een academische insteek, als in Mydiat, waar vooral de website en de 3D-modellen in de aandacht werden geplaatst.  Die sessie werd hoofdzakelijk bijgewoond door lokale stakeholders.

Maar het is niet omdat het project tijdelijk is stopgezet, dat Cornelis Stal om werk verlegen zit. Zijn expertise blijkt immers internationaal gegeerd, dat mag onder meer blijken uit het feit dat hij in maart naar Ethiopië trekt voor een soortgelijke opdracht.

Meer info: https://geo.hogent.be/syriac