Hoe steun je een vriend met donkere gedachten?

Mentale problemen bij jongeren blijven vaak onder de radar, terwijl tijdige ondersteuning cruciaal is. Joke De Wilde, onderzoeker bij het onderzoekscentrum 360° Zorg en Welzijn, verduidelijkt hoe je als naaste op een betrokken en doeltreffende manier kan helpen.

In deze aflevering van de HOGENT-podcast Goed om weten beantwoordt dr. Joke De Wilde een aangrijpende vraag van een luisteraar: hoe help je een vriend die kampt met zware mentale problemen en zelfs zegt dat hij het leven niet meer ziet zitten? De brief komt van Hasser, een 18-jarig meisje dat zich machteloos voelt in haar poging om er te zijn voor haar vriend. Wat kun je zeggen? Wat vooral niet? En waar begin je als je hulp wil zoeken?

Luisteren en nabij blijven is al veel waard

Joke De Wilde, doctor in de pedagogische wetenschappen en onderzoeker in de innovatie van hulpverlening aan kinderen en jongeren, begint met een geruststelling: “Het feit dat je er wil zijn voor je vriend, is al ontzettend waardevol.” Ze benadrukt hoe belangrijk het is om te luisteren zonder te oordelen of te minimaliseren. Goedbedoelde reacties als “morgen is het beter” of “zo erg is het toch niet” kunnen contraproductief zijn.

In plaats daarvan raadt Joke aan om erkenning te geven. Dat doe je niet met grootse woorden, maar door oprechte nabijheid te tonen: “Ik hoor je. Ik zie dat je het moeilijk hebt. Ik ben hier voor jou.”

Samen zoeken naar hulp

Wat als je het gevoel hebt dat je vriend professionele hulp nodig heeft? Volgens De Wilde is het belangrijk om hulp zo laagdrempelig mogelijk te maken. Je hoeft niet meteen een psycholoog te zoeken met een lange wachtlijst. Er bestaan in Vlaanderen heel toegankelijke initiatieven zoals OverKop-huizen en TEJO-huizen. Jongeren kunnen daar terecht zonder afspraak en worden er opgevangen door mensen die kunnen luisteren en doorverwijzen indien nodig.

Samen met je vriend zo’n plek bezoeken, kan een grote steun zijn. Belangrijk hierbij: laat de jongere voelen dat hij er niet alleen voor staat. “Wij gaan dit samen doen” is een krachtige boodschap die veiligheid en hoop kan geven.

Hoe motiveer je iemand die geen hulp wil?

Wat als je vriend geen hulp wil? “Dwing niet, maar blijf nabij,” adviseert De Wilde. Vaak zit er achter die weerstand een gevoel van schaamte of de angst om ‘anders’ te zijn. Volwassenen of leeftijdsgenoten kunnen veel betekenen door te laten zien dat het oké is om hulp te vragen en dat het geen zwakte is. Regelmatig vragen hoe het echt gaat, zonder druk, maakt het verschil.

Ze wijst ook op de rol van leerkrachten, jeugdwerkers en ouders om signalen vroeg op te vangen en jongeren te begeleiden naar hulp, nog voor het escaleert.

Digitale platforms: nuttig, maar wees waakzaam

Jongeren zoeken vaak steun op sociale media of online peer support-platformen zoals Peer Support Vlaanderen. Hoewel dit waardevolle kanalen kunnen zijn, wijst Joke op het risico dat jongeren elkaar soms in negatieve spiralen kunnen meeslepen. Ze raadt daarom aan zulke contacten te combineren met steun van een volwassene die het overzicht kan bewaren.

Conclusie: je hoeft het niet alleen te doen

De boodschap van deze aflevering is helder: je hoeft als vriend of vriendin niet alle antwoorden te hebben. Wat telt, is dat je er bent, dat je luistert, en dat je samen stappen wil zetten, hoe klein ook. Er zijn meer mogelijkheden dan je denkt, zelfs zonder wachtlijsten.

---

Beluister de podcast