.jpg)
Bastian ‘Bas’ Neelen zit in zijn eerste master instrumentenbouw aan KASK & Conservatorium. Hij werkte onlangs een eerste klavecimbel af en die vond meteen de weg naar het grote podium: klavierspeler en componist Frank Agsteribbe koos het instrument voor zijn concert dat hij op 1 februari samen met het gerenommeerde B’Rock Orchestra gaf. Van een vliegende start gesproken.
De klavecimbel van Bas Neelen is een reconstructie van een instrument uit 1644 dat in het Antwerpse Vleeshuis te zien is en oorspronkelijk gebouwd werd door de toen vermaarde instrumentenbouwers Ruckers-Couchet. Met een hele reeks foto’s en meetgegevens van dat instrument als basis trok Bas zich terug in zijn atelier om het na te bouwen. Zelf spreekt hij liever van een reconstructie dan van een kopie: “Je probeert zo’n historisch instrument te bouwen op de manier waarop het in zijn ontstaansperiode gecreëerd is. Dus ook in het bouwproces blijven we zo veel mogelijk trouw aan de historische context. Het is meer dan kopiëren, het is je ook inleven en begrijpen hoe de instrumentenbouwers toen te werk zijn gegaan.”
In de opleiding Instrumentenbouw gaat vrij veel aandacht naar de historiek van instrumenten. Historisch correct werken, is echter niet vanzelfsprekend. Al wordt hier wel een evenwicht gezocht tussen de historische ambacht en de hedendaagse mogelijkheden: “De grote onderdelen zijn machinaal gezaagd en geschaafd, maar de verbindingen, het lijmen en de mechaniek zijn handwerk”, legt Bas uit.
“Het is meer dan kopiëren, het is je ook inleven en begrijpen hoe de instrumentenbouwers toen te werk zijn gegaan.”
Bas Neelen, student Instrumentenbouw
Barok
De focus van de opleiding ligt op houten barokinstrumenten. Dat lijkt beperkt, maar de barokperiode biedt volgens Bas een gigantische keuze aan instrumenten en al hun variaties. Dat hij zelf voor de klavecimbel koos, leverde meteen een onverwacht succes op: het instrument was amper klaar toen klavecimbelspeler Frank Agsteribbe er interesse voor toonde om het te gebruiken tijdens een concert. Het was een gelukkig toeval: het concert in kwestie was opgebouwd rond de muziek van de 17e-eeuwse Antwerpse componist Philippus van Steelant, dezelfde tijdsperiode als wanneer de originele klavecimbel ontworpen werd.
En dat was meer dan een gelukkig toeval: Bas heeft heel wat muzikanten aangeschreven om zijn instrument te komen testen en bedenkingen te formuleren, zodat hij het kon perfectioneren. Frank Agsteribbe was een van die muzikanten: “Hij heeft meer dan een uur lang het instrument uitgeprobeerd en er wat opmerkingen bij gegeven. Uiteindelijk vroeg hij of hij het mocht lenen voor zijn concert en een cd-opname. Ik geloofde mijn eigen oren niet!”
Muzikant of ingenieur
De vraag rijst of je als instrumentenbouwer op de eerste plaats een muzikant bent, dan wel een ingenieur. Volgens Bas valt het met dat ingenieurswerk wel mee: “De interesse voor de opleiding ontstaat wel vanuit de muziek. De meeste studenten zijn ook zelf muzikant. En je moet natuurlijk wel een band hebben met de muziek waarvoor je instrumenten bouwt. Voorts moet je vooral graag met je handen werken. Er komen ook wel wat berekeningen aan te pas, onder meer voor akoestische aspecten, maar al bij al blijft dat vrij beperkt, want je hebt natuurlijk al een historisch voorbeeld. Dus het complexe denk- en rekenwerk is 400 jaar geleden al gebeurd.”
Eigen atelier
Bas wil nu zijn klavecimbel zoveel mogelijk gebruikt zien en dus voor een vriendelijk prijsje verhuren. Een instrument is immers bedoeld om bespeeld te worden, redeneert hij. Bovendien wordt de mechaniek er soepeler door. “En je krijgt er feedback door die tot verbeteringen kan leiden”, vult Bas aan. Na zijn studies hoopt hij een eigen atelier voor houtinstrumentenbouw en -herstelling te kunnen beginnen. “Dan zal ik natuurlijk niet altijd even minutieus met de historische aspecten rekening kunnen houden zoals ik dat met de klavecimbel heb gedaan, want als je de tijdsinvestering zou verrekenen die daarmee gepaard ging, wordt het een onbetaalbaar instrument.”
Publicatiedatum: 09/02/2022