E-Lab, dat binnen HOGENT ondernemerschap en ondernemend gedrag stimuleert, heeft sinds kort een ‘Entrepreneur in Residence’: Sven Mastbooms. We polsten naar zijn precieze rol en de meerwaarde die zijn functie kan bieden voor studenten, lectoren en andere HOGENTenaars en maakten kennis met een bevlogen denker met een inspirerende visie op technologische en maatschappelijke ontwikkelingen.
Sven Mastbooms is ondernemer, strategisch adviseur, keynote speaker, marketeer. Als oprichter en CEO van een digitaal communicatiebureau werkte hij 30 jaar voor klanten zoals De Persgroep, Studio 100, HLN, BNP Paribas Fortis, Tempo Team en internationaal voor 20th Century Fox, Warner en Netflix.
De jongste tien jaar is hij vooral actief als ‘futurist’ en ontwikkelt hij toekomstscenario’s voor uiteenlopende sectoren: van finance, retail en telecom over veiligheid, gezondheid en leren in al zijn vormen. Hij stimuleert om buiten de eigen denkwereld te kijken en zo bruggen te bouwen, niet alleen tussen mensen en sectoren, maar ook tussen verleden, heden en toekomst. Voortaan is hij ook aan HOGENT ter beschikking, voor een equivalent van een halve dag per week.
Wat is de meerwaarde van een Entrepreneur in Residence? Ook heel wat lectoren zijn immers, naast hun lesopdracht, ondernemer en zijn dus per definitie entrepreneurs in residence.
Sven: “Het concept van Entrepreneur in Residence is sowieso interessant en doet zeker geen afbreuk aan de meerwaarde en expertise van lectoren die tegelijkertijd ook ondernemer zijn. Het voordeel van mijn positie is dat ik weliswaar met een been in de organisatie sta, maar er tegelijkertijd ook als buitenstaander naar kan kijken en kan fungeren als klankbord, maar ook als spreekwoordelijke hofnar, als iemand die met een kritische blik en een kwinkslag ongedwongen dingen kan in vraag stellen. Het is een rol die ik als ‘trusted advisor’ geregeld vervul in organisaties en het stelt me in staat om, precies door vanop een zekere afstand naar de dingen te kijken, aan te zetten tot een andere manier van denken.
In de context van HOGENT en E-Lab kan dat betekenen dat ik een businessidee van een student-ondernemer help verfijnen, maar net zo goed dat ik een betrokken lector kan helpen of bij de ontwikkeling van het HOGENT-ondernemerschaptraject in het algemeen. Ik zie mezelf dus als een soort mentor die vanuit zijn meer onafhankelijke positie extra inzichten kan toevoegen.
Er zijn al heel wat initiatieven die (jong) ondernemerschap stimuleren: binnen HOGENT is er E-Lab en de ecosystemen Gentrepreneur (Gent) en Broeikas (Aalst) en daarnaast zetten ook onder meer Unizo en Voka daar sterk op in. Wat kan een Entrepreneur in Residence daar nog aan toevoegen?
Sven: “Er zijn inderdaad veel waardevolle initiatieven. Even leek het zelfs alsof er een wildgroei van was. Jong ondernemen heeft een tijdlang een hippe status gehad en het ondersteuningsaanbod voor jonge ondernemers boomde navenant. Die fase zijn we intussen ontgroeid, er is meer maturiteit. Toch is relevantie iets waar we moeten blijven over waken: lange tijd was het bon ton om te kunnen zeggen dat je ‘met iets bezig was’. Met andere woorden: er lag heel veel focus op het bedenken van een businessplan en de opstart van een onderneming. Maar schoonheid zit niet alleen in starten maar ook op effectief doorgroeien en zelfs in tijdig stoppen. Het is niet erg dat je iets probeert, maar dat je na verloop van tijd, als je vaststelt dat het niet werkt zoals je had verwacht, je je plan aanpast. Of dat het wel goed loopt, maar dat je na een periode zegt: het is mooi geweest, tijd om te herbronnen.”
Ondernemend gedrag zet verontwaardiging en verwondering om in daden.
Sven Mastbooms, Entrepreneur in Residence E-Lab
Wat houdt ondernemerschap(sonderwijs) precies in volgens jou?
Sven: “Ondernemerschapsonderwijs is voor mij elk initiatief binnen het onderwijs dat structureel inzet op het stimuleren van effectief ondernemerschap. Ondernemerschap gaat op de eerste plaats over kansen zien en die aangrijpen om meerwaarde te creëren.
Maar ondernemerschap wordt vaak nogal eng beschouwd. De focus ligt vaak op de ‘klassieke’ bedrijfswereld, grote ondernemingen, kmo’s, zelfstandigen. Ondernemerschap kan eveneens betrekking hebben op medewerkers en vrijwilligers binnen een organisatie. Daarom vind ik het beter om te vertrekken van ondernemend gedrag. Alles start daarmee. Of dit effectief tot een onderneming pur sang leidt, hangt af van veel factoren.
Ondernemend gedrag is de drijfveer om een verschil te maken binnen een bedrijf maar net zo goed binnen de maatschappij in het algemeen. Ondernemend gedrag zet verontwaardiging en verwondering om in daden. Het lef en de kracht om zaken in vraag te durven stellen – ook jezelf, trouwens - is de basis van vooruitgang: je afvragen hoe iets beter, sneller, goedkoper, duurzamer,… kan, ‘what if-denken’.”
Je pleit (onder meer in een TED-talk) voor ‘amateurisme’ waarbij je gebrek aan expertise bijna als een voordeel beschouwt: is dat de basis van ondernemerschap?
Sven: “Expertise is vaak cruciaal, laten we daar niet onnozel over doen. Maar net zo goed kan het een beperking zijn omdat het verhindert de wereld én zichzelf door een andere, constructief kritische bril te bekijken. Dus ja, soms is gebrek aan expertise en (voor)kennis een goede hefboom om letterlijk en figuurlijk nieuwe horizonten en ideeën te verkennen. Een vorm van onwetendheid terzake kan opportuniteiten blootleggen die anders onontgonnen blijven.
Experten bereiken daarenboven soms niet hun ware potentieel omdat ze niet altijd dingen in vraag durven stellen. Omdat dat hun status als expert in het gedrang kan brengen of omdat hun vakdomein zoveel tijd en energie vergt om bij te blijven dat er weinig ruimte overblijft om zonder vooringenomenheid verder te kijken dan de dagelijkse routine.
Ik heb zelf als adviseur samengewerkt met de meest uiteenlopende organisaties: van de NAVO tot De Persgroep, van Netflix tot de lokale maakbedrijven en ondernemers, van BNP Paribas Fortis tot verschillende onderwijsorganisaties. Dat zijn zeer verschillende contexten en omstandigheden, maar de kunst is om zonder schroom over de afbakening van die specifieke contexten heen te kijken en de rode draad te ontdekken. Want in essentie gaat het vaak over zeer vergelijkbare vragen en uitdagingen.
Gebrek aan specifieke expertise is overigens vaak een kenmerk van succesvolle ondernemers. Of zoals een ondernemer me ooit zei: ‘Ondernemen is risico’s nemen is die je je eigenlijk niet kan veroorloven. En dan helpt het soms om niet alle risico’s te kennen.’
Uiteraard is het essentieel dat men gaandeweg tracht relevante expertise te verwerven en dat men wil blijven bijleren. Een dag niet geleerd is een dag niet geleefd, om het met een boutade te zeggen.”
En een leven lang leren is ook cruciaal om in deze snel evoluerende wereld mee te blijven?
Sven: “In turbulente tijden is het belangrijk om goed geïnformeerd én met verbeelding naar de toekomst te kijken om ook in uitdagingen opportuniteiten te ontdekken. Ook dat maakt deel uit van ondernemend gedrag. Je theoretische, praktische kennis en zelfkennis blijven ontwikkelen is daarom cruciaal. Het is daarbij ook belangrijk om geregeld buiten je comfortzone te treden en paralellen te zoeken met andere domeinen dan die waar je zelf actief in bent. Te herkalibreren wat zinvol is en wat niet.”
Is het onderwijs klaar om studenten op die toekomst voor te bereiden?
Sven: “Ik heb de indruk dat er nog veel potentieel is om dit te verbeteren. Vandaar ook het belang van specifiek ondernemerschapsonderwijs en onderzoek daarnaar. We gaan enkele turbulente decennia tegemoet – klimaatcrisis, energiecrisis, biodiversiteit, de onstabiele geopolitieke situaties, enz. Meer dan ooit is het dus van belang om studenten te triggeren om vragen te stellen hoe het anders en beter kan. Wie zelf de juiste vragen stelt, heeft voordeel op wie wacht op antwoorden van anderen.
We moeten jongeren, de burgers en leiders van morgen, daarom meer ‘toekomstgeletterdheid’ bijbrengen. Dat impliceert onder meer de vaardigheid om scenario’s uit te tekenen, worst case en best case, (foresight literacy), hoe je samen gemeenschappelijke doelen en roadmaps kan opstellen (strategic literacy) en hoe je tools en samenwerkingsverbanden kan ontwikkelen om de gestelde doelen te bereiken (tactical literarcy). Veel toekomstscenario’s zijn al lang geleden en veelvuldig geschreven. Het ontbreekt ons vooral aan transparante, functionele handleidingen om uitdagingen in opportuniteiten om te zetten. Ik denk dat hogescholen daar als onderzoekscentrum en facilitator een belangrijke rol in kunnen spelen.”
“Ondernemerschap(onderwijs) en bij uitbreiding ondernemend gedrag zijn een domein waar overheid, de academische wereld, de ondernemer én de burger mekaar kunnen vinden om meer en duurzamere welvaart en welzijn te creëren. Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk onderzoek daarrond is. Als ik als entrepreneur in residence aan het ondernemerschap van studenten kan bijdragen en meer aandacht voor ondernemerschaponderwijs kan creëren is dat een rol die ik zeer graag wil opnemen.“
Publicatiedatum: 23/11/2023