Hoe is het om vast te zitten in een Belgische gevangenis? Het antwoord is complex: gevangenissen zijn niet alleen plekken van straf, maar ook plaatsen waar gezondheid en welzijn zwaar onder druk staan.
Uit de Belgische resultaten van het PRS-20-project (2023), uitgevoerd door HOGENT (SUPRB) en Sciensano, blijkt dat fysieke problemen, psychische klachten en drugsgebruik er schering en inslag zijn. De meeste respondenten ervaren een achteruitgang van hun gezondheid tijdens hun verblijf in de gevangenis: 79% van de deelnemers slaapt slecht, 37% vertoont matige tot ernstige depressieve klachten, 36% heeft angstklachten, 83% voelt zich eenzaam en 10% heeft een suïcidepoging ondernomen tijdens hun verblijf in de gevangenis.
Naast fysieke en mentale problemen heeft ook vier op de tien respondenten een vorm van geweld meegemaakt in de gevangenis: fysiek, verbaal, seksueel of diefstal.
Drugs in de cel
Ook drugs blijken alomtegenwoordig: 58% van de respondenten gebruikte illegale drugs vóór hun opsluiting, 29% bleef ook tijdens de detentie gebruiken. Opvallend: bijna de helft van de gebruikers begon pas met drugs in de gevangenis zelf.
Cannabis, cocaïne, amfetamine en niet voorgeschreven slaap- en kalmeringsmiddelen zijn de meest gebruikte illegale drugs in de gevangenis.
De zorg schiet tekort
De toegang tot medische en psychologische zorg is vaak beperkt. Lange wachttijden, vooral voor tandzorg en chronische aandoeningen, worden als frustrerend ervaren. Bovendien twijfelen veel gedetineerden aan de kwaliteit van de zorg. Medicatie wordt veel sneller voorgeschreven dan begeleiding. Het gebruik van voorgeschreven slaap- of kalmeringsmiddelen in de Belgische gevangenissen wordt ingeschat op 25%, ongeveer dubbel zo hoog dan buiten de gevangenis.
Wat na de vrijlating?
Een stabiele woonplaats en werk zijn cruciaal om herval te voorkomen. Toch verlaat een groot deel van de gedetineerden de gevangenis zonder die zekerheid. Dat vergroot de kans op terugval, druggebruik en opnieuw in aanraking komen met justitie.
En nu?
Het PRS-20-project werd gefinancierd door de Europese Unie en uitgevoerd in vijf landen: Cyprus, België, Griekenland, Litouwen en Luxemburg. De resultaten bevestigen eerdere bevindingen over gezondheidsproblemen en drugsgebruik in gevangenissen. De verzamelde data geven een scherp beeld van de situatie in Europese gevangenissen en bieden elk land handvatten om gerichte interventies te ontwikkelen en te implementeren.
Meer weten?
- Alle resultaten, video’s en een podcast vind je op de website van het project.
- Heb je interesse in al het onderzoek naar forensische thema’s en preventie, surf dan naar de website van onderzoekscentrum SUPRB.
Over de auteurs
Het PRS-20 project werd voor HOGENT uitgevoerd door Nina Harth, Stefaan De Smet en Nicky Dirkx van het onderzoekscentrum SUPRB.