Bekroond eindwerk pleit voor eerherstel voor de populier.

Indy Verheyen studeerde vorig academiejaar af als bachelor houttechnologie. Zijn bachelorproef, die kan worden omschreven als een onderbouwd pleidooi voor eerherstel voor de populier, behaalde gisteren de NBN Sustainability Award, die elk jaar het beste eindwerk rond duurzaamheid bekroont. Zijn scriptie ‘Van brandhout naar bouwsteen: de onverwachte kracht van populier’. staat ook nog op de shortlist van de Vlaamse Scriptieprijs én de EOS-prijs (laureaten worden bekendgemaakt op 17 december). Indy is na zijn afstuderen overigens HOGENTenaar gebleven, want is intussen aan de slag bij onderzoekscentrum Duurzaam Ruimtegebruik en Mobiliteit.

Tijdens zijn stage bij een bedrijf in de houtbouw, die als ecologisch bestempeld wordt, ging Indy na in hoeverre dat duurzame imago terecht was. En dat is niet zo eenduidig, zo bleek: nogal wat hout wordt geïmporteerd, wat de ecologische voetafdruk vergroot.

Daarop voortbordurend kwam hij tot de vaststelling dat de (lokale) populier doorgaans beschouwd wordt als minderwaardig hout en dus niet of nauwelijks wordt gebruikt in de bouw. Nochtans oogst Vlaanderen jaarlijks zo’n 265.000 kubieke meter populieren. Meestal is de eindbestemming daarvan een stapel brandhout. Daarnaast wordt het hout ook verwerkt tot paletten. Niet zelden wordt het dan hier opgekocht door Chinese verwerkers, die de paletten produceren om ze hier opnieuw te verkopen. “Een absurde cyclus, dus”, vindt Indy: “Onze eigen grondstof laten we vertrekken naar Azië en die wordt dan hier verhandeld als afgewerkt product.”

Snelle groeier

In zijn bachelorproef toont Indy aan dat het negatieve imago van de populier grotendeels onterecht is. “Het klopt wel dat de populier een snelle groeier is. Daardoor zijn oudere bomen kwetsbaarder voor storm en dus niet zo veilig. Maar dat geldt niet voor jonge bomen”, situeert hij. Het is een van de elementen die er hebben voor gezorgd dat het aandeel van de populier als boomsoort de jongste decennia is afgenomen. De rijzige bomenrijen die vroeger weides en landbouwpercelen omrandden, zijn grotendeels uit het landschap verdwenen.

Niettemin stelde Indy na onderzoek vast dat de populierensoorten – er bestaan er zo’n veertig – nog altijd een groot aandeel in de lokale bomenpopulatie vertegenwoordigen. Ze zouden het aanbod voor houtbouw dus aanzienlijk kunnen verhogen.

Hij ging de kwaliteit van het populierenhout na en kwam tot de conclusie dat de eigenschappen – sterkte, stijfheid, e.d. - ervan sterk vergelijkbaar zijn met vuren en grenen, de naaldhoutsoorten die klassiek in de bouwsector worden gebruikt. Met andere woorden: vanuit bouwtechnisch oogpunt zijn er weinig redenen om de populier niet te gebruiken in bouwprojecten. Om zijn bevindingen nog tastbaarder te maken, ontwikkelde hij een prototype: een CLT-paneel (cross laminated timber) dat uit drie lagen populierenhout bestaat. Bovendien is de populier ook een ecologische houtsoort: “Door zijn snelle groei capteert de populier meer CO2 dan de meeste andere houtsoorten.”

Certificering

Maar behalve een perceptieprobleem is er op dit ogenblik ook nog een probleem van certificering: zonder een officiële sterkteklassering kunnen houthandelaars populierenhout moeilijk aanbieden. Op dat vlak is nog een lange weg te gaan, zegt Indy: “Er is voor slechts twee populierensoorten een duidelijke standaard. Al is er intussen wel een evolutie aan de gang.”

En dat is een goede zaak, benadrukt Indy: “Als houttechnoloog geloof ik dat de toekomst van bouwen niet in beton of staal ligt, maar in natuurlijke materialen van bij ons.  Er zijn onder meer in Frankrijk al bouwprojecten waar de populier als volwaardige bouwgrondstof dienst doet. Dus het kan, als de normering en het vertrouwen van de markt mee evolueren. Op die manier kunnen we de toegevoegde waarde lokaal houden, de milieu-impact verlagen en onze eigen houtsector versterken”, zegt hij. “De bouwsector is verantwoordelijk voor bijna 40 procent van de wereldwijde CO₂-uitstoot maar houtbouw kan onder de juiste voorwaarden CO₂-neutraal tot zelfs CO₂-negatief kan zijn.  Daarom is hout, en zeker een snelgroeiende lokale soort zoals populier, een logische en duurzame keuze”, besluit Indy.

Het eindwerk van Indy Verheyen staat ook op de shortlist van de EOS-scriptieprijs. Of hij daar als laureaat uit de bus komt, hangt af van jouw stem. Stemmen voor de scriptie kan op deze pagina. 

Meer weten?

• Meer over de bachelorproef: 'Van brandhout naar bouwsteen: de onverwachte kracht van de populier'.
• Meer over de opleiding houttechnologie
• Meer over onderzoekscentrum Duurzaam Ruimtegebruik en Mobiliteit

Tiny house als inspiratie

Indy Verheyen was al een prille dertiger en dus geen ‘klassieke’ student toen hij aan de bacheloropleiding houttechnologie begon. Eerder studeerde hij af als bachelor chemie en was hij actief in het beroepsleven. In 2019 bouwde hij eigenhandig een ‘tiny house’, waar hij ook drie jaar in woonde. “Dat is een overwegend houten constructie en daardoor groeide mijn interesse in hout en houtbouw”, legt hij uit. “Het heeft me mee gemotiveerd om houttechnologie te studeren.”

Intussen is hij aan de slag als onderzoeker aan het HOGENT-onderzoekscentrum Duurzaam Ruimtegebruik en Mobiliteit.

stuur een e-mail

Krachtig manifest

Met zijn bachelorproef corrigeert Indy Verheyen onrechtstreeks de foute perceptie die heerst over houtbouw, zegt Stin Van Ende, lector en promotor van de bachelorproef: “Velen denken dat houtbouw niet ecologisch is, precies omdat je hout als grondstof gebruikt. Maar hout groeit en zolang je hout verwerkt binnen het kader van duurzaam bosbeheer, is dat wel degelijk een ecologisch materiaal. Tegelijkertijd worden over de beschikbaarheid van beton en staal weinig vragen gesteld”, merkt ze op.

De aandacht die de bachelorproef intussen al kreeg in enkele media is bovendien een opsteker om een andere misvatting uit de wereld te helpen: “De opleiding houttechnologie wordt soms verkeerdelijk – zelfs intern bij HOGENT – voorgesteld als ‘de schrijnwerkerij van HOGENT’, terwijl de opleiding veel meer inhoudt dan louter houtbewerking. De bachelorproef is daar een mooie illustratie van.”

De sterkte van de bachelorproef zit volgens Stin niet alleen in de degelijke uitwerking van het onderzoek maar ook in de overtuigingskracht: “Ik heb dit werk gelezen als een krachtig maar tegelijkertijd genuanceerd manifest voor populieren als hoogwaardig materiaal.”