“Niet alleen functiebeperking, maar ook een talent.”

Wereldautismedag (2 april) wil aandacht voor en kennis over autisme doen toenemen.

“Iedereen heeft wel een beetje autisme.” Deze dooddoener kreeg student Cedric Valcke als reactie van een lector toen hij meldde dat hij een autismespectrumstoornis (ASS) had. Wat meer begrip was welkom geweest, maar het toont vooral aan dat er nog veel onwetendheid bestaat over autisme. Toch ervaart studentenbegeleider Bernadette Willems een positieve evolutie. Naar aanleiding van de Wereldautismedag (2 april) hadden we een gesprek met haar en met twee studenten over hoe het is om met ASS een hogere opleiding te volgen en hoe HOGENT daarbij ondersteunt.

Een rode draad in de ervaringen van studenten met een autismespectrumstoornis is de nood aan duidelijkheid. En dat kan wel eens tegenvallen, omdat de realiteit soms niet toelaat om die duidelijkheid te geven en omdat de ene lector de andere niet is.

Lucas Ludueña Segre, student toegepaste informatica, legt uit: “Als bijvoorbeeld de examenroosters bekend gemaakt worden, is dat doorgaans met de vermelding ‘nog onder voorbehoud’. Maar dat is, door mijn ASS, moeilijk voor mij. Ook het gebruik van Chamilo bezorgt me vaak extra stress, omdat niet alle lectoren dit platform op dezelfde manier gebruiken. De ene doet het zus, de andere zo. Dat is wellicht voor elke student wat verwarrend, maar bij ons leidt dat tot spanning en onrust”, illustreert hij.

Grondigheid

Cedric Valcke, student biomedische laboratoriumtechnologie, heeft soortgelijke ervaringen en dat geldt evenzeer voor de drang naar grondigheid en correctheid die Lucas aanhaalt: “Ik wil alles weten, alle details studeren. Maar dat is bij hogere studies bijna onmogelijk. Je moet compromissen sluiten met jezelf en aanvaarden dat je niet alles meteen en grondig doorhebt. Maar het besef dat ik even niet mee ben, creëert veel interne onrust. En als ik het gevoel krijg dat ik de leerstof onvoldoende beheers, dan loert het gevaar om op te geven om de hoek”, schetst Lucas.

“Steeds meer docenten vangen signalen op en verwijzen gemakkelijker door naar onze begeleiding.”

Bernadette Willems, studentenbegeleider

Voor Cedric is dat zeer herkenbaar: “Ik moet alles kunnen, waardoor ik me soms vastrijd in details. Maar als ik voor een examen slaag zonder dat ik de cursus zeer grondig ken, dan voel ik me een oplichter die het niet verdient om te slagen.”

Talent

Die drang naar correctheid en volledigheid speelt hen ook wel eens parten bij groepswerk, dat voor beide studenten vaak een bijkomende stressfactor vormt. Lucas legt uit: “Je wil niet alleen dat je eigen bijdrage aan het groepswerk grondig en juist is, maar ook dat van de andere groepsleden. Als dat niet zo is, wil je hen verbeteren, maar kan je dat zomaar? Hoe zullen ze daarop reageren? Dat veroorzaakt veel stress en bijgevolg is mijn conclusie dikwijls dat ik het beter zelf doe. Wat op zijn beurt dan bijkomende werkdruk teweegbrengt. En dan is het natuurlijk ook geen groepswerk meer.”

Cedric grijpt dit voorbeeld aan om duidelijk te maken dat het niet opgaat om autisme louter als een beperking te zien. “Het is ook een talent”, onderstreept hij en verwijst daarbij naar contexten waarbij mensen met ASS sterker zijn dan anderen. Vaak zijn dat exacte wetenschappen, maar ook de IT-sector, weet medestudent Lucas: “Mensen met ASS zijn dikwijls betere programmeurs. Dat komt onder meer omdat een programmeertaal geen ruimte laat voor nuances of onduidelijkheden. Het is juist of fout. Iets daartussen is er niet. Dat is in gewone taal totaal anders en precies daar hebben we het soms moeilijk mee.”

Taal

Hij geeft daarmee aan dat taal een belangrijk aandachtspunt is als je wil rekening houden met mensen met ASS. Cedric sluit daarbij aan en geeft een concreet voorbeeld: “De vraagstelling op examens is niet altijd zo duidelijk. Soms zijn vragen concreet en kan je er in twee zinnen perfect op antwoorden, wat ik dan ook doe. Maar dan blijkt de lector ook te verwachten dat je er behoorlijk wat context bij geeft zonder dat dit expliciet wordt gevraagd. Of omgekeerd is de vraag heel breed, waardoor je je afvraagt wat nu precies wordt verwacht, met extra stress tot gevolg.”

Studenten met een autismespectrumstoornis kunnen bijzondere examenmaatregelen aanvragen, maar doen dat lang niet allemaal, weet studentenbegeleider Bernadette Willems: “Voor het afleggen van examens kunnen we een apart lokaal en een koptelefoon ter beschikking stellen om storende prikkels te beperken, en soms is het mogelijk om mondelinge toelichting te vragen bij de examenvragen. Maar eigenlijk is dat het gemakkelijke verhaal”, zegt ze.

Basisrust

De vele gradaties en variaties van autismespectrumstoornis zorgen er immers voor dat er geen eenduidige manier bestaat om een student met autisme te helpen. Elke student is uniek en dat vraagt dan ook ondersteuning op maat.

In eerste instantie komt het er bij die ondersteuning op aan om het stressniveau naar beneden te krijgen en te zorgen voor een basisrust. Dat is een belangrijke voorwaarde om tot een oplossing te kunnen komen, legt Bernadette uit: “Zoals dat vaak het geval is in moeilijke situaties, moeten studenten met ASS in vertrouwen hun verhaal kunnen doen. Dat neemt doorgaans al heel wat stress weg.”

"Daarna kan je samen zoeken naar een uitweg: concretiseren wat precies onrust veroorzaakt en daar een oplossing voor bedenken. We bieden de studenten daarbij tools aan die ze kunnen inzetten mocht een soortgelijke situatie zich opnieuw voordien, zodat ze kunnen groeien naar meer zelfstandigheid."

"Een bijkomende hindernis is dat velen geen hulp vragen omdat ze het daar moeilijk mee hebben”, ervaart Bernadette. “Het vergt bijgevolg enige alertheid en inzicht om tijdig een mogelijk probleem te detecteren. Op dat vlak zie ik een evolutie: meer en meer docenten vangen signalen op en verwijzen gemakkelijker door naar onze begeleiding en ondersteuning. Zij vormen zo een belangrijke schakel tussen student en de studentenbegeleiding. De studenten voelen daardoor dat ze er niet alleen voor staan.”

Pamperen

“We vragen echter helemaal niet om gepamperd te worden”, reageert Cedric. “We vragen enkel begrip.” De Wereldautismedag kan daartoe alvast bijdragen. “Het is goed dat zo’n dag bestaat, alleen al omdat autisme zo in de aandacht wordt gebracht”, vindt Cedric.

“We vragen helemaal niet om gepamperd te worden. We vragen begrip.”

Cedric Valcke, student biomedische laboratoriumtechnologie

“Maar natuurlijk is het niet voldoende om autisme meer bekendheid te geven. Dat is nochtans nodig, want we zijn met velen. Jaren terug dacht men dat 0,5 procent van de bevolking een autismespectrumstoornis had. Intussen is men tot het inzicht gekomen dat het zeker 2 procent is. Dat is dus echt een grote groep mensen die je niet zomaar kan negeren”, besluit hij.