De troeven en risico's van big data.

“Elke twee jaar verdubbelt de hoeveelheid beschikbare gegevens in de wereld. Dat is op zich goed nieuws: met krachtige en betaalbare computers en toegankelijke algoritmes kunnen we die data omvormen tot bruikbare inzichten over mensen, machines en processen. Het is niet alleen een nieuw businessmodel voor heel wat bedrijven: ook onze gezondheid en het klimaat kunnen er wel bij varen.”

Johan Decorte legt in zijn boek uit hoe datawetenschappers orde scheppen in de immense massa aan gegevens, belicht enkele van de belangrijkste toepassingsgebieden en werpt een blik op de gevaren ervan.

Schemerzone

Want elke technologie kan misbruikt worden en dat geldt zeker voor big data. En hoewel de bevolking geregeld via de media of bewustmakingscampagnes aangespoord wordt om doordacht om te gaan met het vrijgeven en verspreiden van persoonlijke gegevens, realiseren we ons volgens Johan Decorte nog veel te weinig wat er met de data en sporen die we bewust of onbewust op het internet achterlaten, gebeurt. Hij geeft het voorbeeld van de apps die nogal wat warenhuizen gebruiken: “Via die apps kunnen de bedrijven in kwestie je koopgedrag volgen en daarop anticiperen door bijvoorbeeld kortingen aan te bieden op producten die je vaak koopt, wat op zich natuurlijk in je voordeel kan zijn. Maar ze volgen je ook letterlijk. Ze weten wanneer je een concurrerende winkel binnenstapt en kunnen daar dus ook op inspelen.”

Het is een van de vele voorbeelden van gebruik van gegevens waar vragen bij gesteld kunnen worden. Nogal wat acties in dat verband bevinden zich in een juridische schemerzone. De bescherming van privégegevens werd enkele jaren geleden wel vastgelegd in de zogenaamde GDPR (General Data Protection Regulation), maar dat is vaak dode letter, vindt Johan: “Er zijn wel enkele grote rechtszaken geweest die ook veel aandacht hebben gekregen, maar heel veel zaken blijven onder de radar zolang niemand klacht indient. GDPR is daardoor eigenlijk een beetje dode letter gebleven.”

Als burger kunnen we weinig ondernemen tegen de evoluties inzake big data en het gebruik (of misbruik) ervan, behalve alert en doordacht omgaan met het delen van gegevens. En Johan hoopt dat hij daar met zijn boek een stukje kan toe bijdragen.

Vaccin

Maar louter focussen op de gevaren van big data, getuigt van een te eenzijdige kijk. Want big data kunnen de samenleving natuurlijk ook vooruit helpen. “Ze bieden bijvoorbeeld de mogelijkheid om efficiënte klimaatmaatregelen te nemen. Ook in de coronacrisis hebben big data een belangrijke positieve rol gespeeld: de verwerking van data over DNA-profielen van de mens én van virussen, heeft er mee toe bijgedragen dat er snel vaccins zijn ontwikkeld.”

De auteur wijst er ook op dat er nog veel toepassingen onontgonnen zijn: “Het is bekend dat men bij justitie technologisch stevig achterophinkt. Nochtans zou de rechtspraak via het gebruik van big data veel sneller en efficiënter kunnen, onder meer door technologie te gebruiken die bij een rechtszaak eerdere gelijkaardige gevallen kan detecteren.”

Het maatschappelijk belang van big data kan hoe dan ook niet onderschat worden, benadrukt Johan Decorte en dan verwijst hij zowel naar de nefaste als positieve impact ervan. “Ik behandel dat ook in mijn lessen in de opleiding toegepaste informatica, maar eerlijk gezegd slechts in beperkte mate. Dat aspect verdient eigenlijk wel meer aandacht.”

In de weekendbijlage van Het Nieuwsblad verschijnt op zaterdag 29 januari een interview met Johan Decorte over big data.

Big Data, een revolutie ontrafeld

Johan Decorte 
Academia Press
ISBN 978 94 01480222, 96 pp, 12.50 euro