Volgend academiejaar start HOGENT een keuzevak Artificiële Intelligentie (AI). Maar AI zal een impact hebben op alle geledingen van het onderwijs, dat er maar beter slim en met een kritische ingesteldheid gebruik van maakt. Doen alsof AI er niet is, is geen optie. Het met blind enthousiasme omarmen evenmin. Sofie Vandroemme, diensthoofd leernetwerken en Fien Spriet, praktijklector toegepaste informatica, houden AI kritisch tegen het licht.
Artificiële Intelligentie (AI) stelt het (hoger) onderwijs voor uitdagingen, maar biedt uiteraard ook opportuniteiten. Dat is een dooddoener van jewelste, maar het zegt wel waar het om gaat: AI is al een deel van onze leefwereld en dat zal alleen maar toenemen. We kunnen dus maar beter uitklaren hoe we ermee omgaan.
“Eerst en vooral is AI helemaal niet nieuw: het zit al verweven in vele aspecten van ons dagelijks leven en van heel wat werkvelden”, steekt Sofie Vandroemme van wal. “Aangezien het onze opdracht is om van onze studenten degelijke professionals te maken, moeten we hen vertrouwd maken met AI. We doen er dus goed aan om AI met een open blik te benaderen en na te gaan hoe we die positief kunnen inzetten in onze onderwijspraktijk. Dat kan ook betekenen dat we het in bepaalde omstandigheden in onderwijscontext beter niet toelaten.”
‘Ruim geslaagd’
Fien Spriet geeft een concreet voorbeeld van hoe AI een impact heeft op de onderwijspraktijk: “In de opleiding toegepaste informatica dienen zich enkele hindernissen aan. AI genereert immers programmeercodes en is zeker in staat om eenvoudige codering te maken. We hebben dat getest met een AI-tool en die was ruim geslaagd.
Het probleem is dat onze studenten die basiscodes die ze het eerste jaar onder de knie moeten krijgen, nodig hebben omdat we daarop verder bouwen naar een grotere complexiteit gedurende de volgende twee jaren.Gewoon terugvallen op AI is met andere woorden geen optie. De uitdaging voor de lectoren bestaat er dus in om studenten te motiveren om toch zelf aan de slag te gaan.”Natuurlijk biedt AI voor de IT-sector evenzeer opportuniteiten: “Veel basisbewerkingen waar je nu een IT-er voor engageert, kunnen door AI worden overgenomen. De IT-er kan daardoor meer focussen op specialisatie en maatwerk”, legt Fien Spriet uit.
Excel
Sofie Vandroemme ziet op dat vlak niet veel verschil met eerdere evoluties: “Toen Excel in voege kwam, werd het plots veel eenvoudiger om berekeningen te maken, en dat leidde in bepaalde jobs tot veel tijdswinst. Ik denk dat we AI-tools op een vergelijkbare manier kunnen benaderen: als extra ondersteunende tool.”
Ze geeft een concreet voorbeeld: “Ik kan me best voorstellen dat een AI-tool in de toekomst kan ondersteunen bij arbeidsintensieve taken van lesgevers, bijvoorbeeld bij het maken of verbeteren van slides. Zo blijft er meer tijd over taken met meer impact op studentsucces.”
Bachelorproef
Dat neemt niet weg dat opleidingen doordacht met AI moeten omgaan en juist inschatten hoe het een voordeel kan vormen in het onderwijs en waar het risico’s inhoudt. Zo is er veel te doen rond ChatGPT, een chatbot die is opgebouwd uit een groot taalmodel, verfijnd met leertechnieken voor kunstmatige intelligentie. ChatGPT kan studenten helpen om snel zeer veel informatie te verzamelen over (bijvoorbeeld) het onderwerp van hun bachelorproef.
"Veel basisbewerkingen kunnen door AI worden overgenomen. De IT-er kan daardoor meer focussen op specialisatie."
Fien Spriet
praktijklector toegepaste informatica
“Maar de vraag is of dat op zich een probleem is”, reageert Fien Spriet. “De kans dat studenten met 1 druk op de knop hun hele bachelorproef met behulp van AI uit hun printer kunnen laten rollen, is klein. Niet het minst omdat plagiaatdetectors steeds beter zullen worden in het herkennen van teksten die door AI zijn gegenereerd. Wat ChatGPT vooral duidelijk maakt, is dat we tegenover de studenten meer dan ooit het belang van kritisch omgaan met bronnen moeten benadrukken. ”
Kritisch denken
Daar zit volgens Sofie inderdaad de grootste uitdaging: “We moeten bij onze studenten een mindset van kritisch denken creëren. Artificiële Intelligentie zal de bachelorproef niet in hun plaats schrijven, ook al is dat in de praktijk misschien al mogelijk. In een bachelorproef moet je je baseren op degelijke, betrouwbare bronnen en daar ook naar verwijzen.
Een tool als ChatGPT heeft geen bronvermelding en je weet dus niet of die zich baseert op betrouwbare bronnen. Daar moeten onze studenten alert voor zijn. Een AI-generator kan, zoals Wikipedia nu, voor de student nuttig zijn om zich te oriënteren, maar niet als referentie in een bachelorproef. Aandacht voor het correct citeren en refereren wordt belangrijker. Daarnaast bestaat het gevaar ook dat een AI-generator als ChatGPT meningen als feiten weergeeft, oordeelt of standpunten inneemt. Belangrijk is dat studenten dit leren herkennen of hier alert voor zijn.”
Sofie geeft hierbij nog mee dat dat we er ook niet moeten van uitgaan dat alle studenten AI willen misbruiken. “Er zijn nog altijd veel studenten die willen leren en niet uit zijn op valsspelen.”
Overkill
Fien Spriet onderlijnt vooral dat AI geen wondermiddel is. “We krijgen soms vragen van bedrijven die zeggen ‘iets met AI te willen doen’ en die daar blijkbaar zeer veel van verwachten zonder zich eerst af te vragen of AI wel de juiste tool is voor de doelstelling die ze beogen. Want soms is AI ook overkill. Recent hoorde ik van een verhuisfirma die gebruik wilde maken van AI. Even doorvragen wat ze precies beoogde, leerde al snel dat ze beter af waren met een systeem als Power BI. De eerste vraag is dan ook altijd: loont het wel de moeite om te investeren in AI?"
Duidelijk is alvast dat AI ook voor het HOGENT-onderwijs veel vragen oproept. Pasklare antwoorden zijn er niet, "maar met de dienst leernetwerken zullen we evoluties, risico’s en opportuniteiten van AI binnen de onderwijscontext blijven opvolgen", verzekert Sofie.
"Het belang van onderzoeks-
vaardigheden neemt door AI alleen maar toe."
Sofie Vandroemme
diensthoofd, leernetwerken
Keuzevak geeft brede kijk op AI
Volgend academiejaar start HOGENT een keuzevak Artificiële Intelligentie (AI), dat openstaat voor bijna alle bacheloropleidingen. Wat is Artificiële Intelligentie precies, wanneer en hoe is het zinvol om het toe te passen in je eigen vakgebied? Dat zijn enkele basisvragen waarrond het keuzevak is opgebouwd.
Behalve de bachelorstudenten van toegepaste informatica en marketing, waar artificiële intelligentie al deel uitmaakt van het curriculum en studenten van enkele andere opleidingen die in het derde jaar geen keuzevak aanbieden in het eerste semester, kunnen alle derdejaarsstudenten het keuzevak volgen.
“We richten ons bewust tot derdejaarsstudenten”, legt Fien Spriet uit, die het keuzevak coördineert. “We verwachten immers dat ze binnen hun vakgebied al een zeker niveau behalen om een scherp inzicht te krijgen in hoe AI binnen hun domein kan worden toegepast, waar het een meerwaarde kan bieden en wanneer je het beter niet gebruikt.”
Verdiepend
Het keuzevak heeft allerminst een technische insteek, maar geeft een brede en verdiepende kijk op AI. “Het gaat over mogelijkheden van AI, maar ook de kosten ervan, de fouten die AI kan maken, en zeker ook de ethiek die ermee gepaard gaat”, zegt Fien.
Het keuzevak bestaat voor ongeveer de helft van de studietijd uit activerende hoorcolleges, waar dus gestreefd wordt naar veel interactie en voor de helft uit groepswerk met concrete cases. Een deel van die cases kunnen de studenten zelf aanbrengen uit hun eigen studiegebied. “De studenten kunnen een probleem dat ze bijvoorbeeld op hun stageplaats hebben ervaren, voorstellen en binnen hun team, dat multidisciplinair is, nagaan of een oplossing met AI mogelijk en wenselijk is.
Probleemstelling
“Het feit dat de teams zijn samengesteld uit studenten van verschillende opleidingen impliceert dat studenten in staat moeten zijn om de probleemstelling uit hun specialisatie duidelijk te communiceren naar teamleden met een totaal andere achtergrond. Op basis daarvan starten ze de discussie hoe AI kan gebruikt worden als oplossing en waarom dat wel of niet het geval is”, verduidelijkt Fien, die eraan toevoegt dat het daarbij niet over juiste of foute antwoorden gaat, maar over inzicht in hoe AI in dit specifiek geval kan werken.
Publicatiedatum: 01/02/2023