Duurzaamheid kan je niet opleggen, maar moet gedragen worden door alle betrokkenen. Met dat uitgangspunt gingen preventieadviseur Yves Ronsse en duurzaamheidscoördinator Karen Van Bastelaere in gesprek met de studenten van de opleiding autonome vormgeving van KASK & Conservatorium. Doel is om samen met de studenten in het atelier een materiaal-, afval- en veiligheidsbeheer uit tekenen dat duurzaam, veilig en hygiënisch is maar tegelijkertijd de artistieke vrijheid zo weinig mogelijk beknot.
Dat een atelier waar kunstenaars in opleiding hun creatieve ideeën vorm geven niet meteen in aanmerking komt voor de prijs van meest ordelijke en gestructureerde ruimte, laat zich raden. In zo’n atelier werken studenten voortdurend aan nieuwe creaties, meestal met uiteenlopende materialen. Die materialen worden soms ook hergebruikt en moeten dus opgeslagen worden.
Voor afvalmateriaal komt het erop aan om dat zoveel mogelijk geselecteerd te verzamelen en daar dus ook een coherent systeem rond uit te werken. In het atelier bestaat zo’n systeem, maar dat blijkt niet adequaat te werken. De studenten werden tijdens een workshop op woensdag 16 maart gestimuleerd om mee oplossingen rond te bedenken. Regels opleggen draagt immers weinig bij tot een duurzame oplossing en al helemaal niet in een context waar creativiteit centraal staat.
Uiteraard is het vanuit het perspectief van duurzaamheid belangrijk dat de studenten doordacht met materiaalkeuze omgaan. De studenten gaven daarbij aan dat het kritisch nadenken over materialen, de herkomst en milieu-impact ervan al sterk in de opleiding zit verankerd. Wat niet wegneemt dat het een moeilijke evenwichtsoefening blijft tussen wat men artistiek wil uitdrukken en het aspect duurzaamheid.
"Kritisch nadenken over materialen, de herkomst en milieu-impact ervan zit al sterk in de opleiding verankerd."
Kerstbomen
Tegelijkertijd is een flexibele omgang met materialen eigen aan het creatieproces: soms brengen studenten materiaal mee waarvan ze denken het ooit te kunnen gebruiken bij een kunstcreatie. Als dat uiteindelijk niet gebeurt, rijst de vraag of we dan met afval te maken hebben, of met een ‘grondstof’ voor een volgend project. Met andere woorden: de grens tussen afval en creatief materiaal is zeer moeilijk te bepalen. De studenten benadrukten in die context ook dat heel wat materiaal dat ze gebruiken al gerecycleerd is en dus geen bijkomende afvalberg veroorzaakt.
Vanuit het perspectief van artistieke vrijheid is het bovendien heel moeilijk om het gebruik van bepaalde materialen te verbieden omdat ze niet duurzaam of brandveilig zijn.
Zo vatte een student het idee op om iets te creëren met afgedankte kerstbomen. De niet-gebruikte exemplaren werden buiten aan het atelier gestockeerd, wat de brandveiligheid in het gedrang brengt: een smeulende sigaret volstaat om een hevige brand te veroorzaken.
De studenten kregen inzicht in brandrisico's van preventiemedewerker Sven Timmerman.
Tijdens de workshop werden ook andere brandonveilige situaties gedetecteerd. Dikwijls konden die met eenvoudige ingrepen, die samen met de studenten bedacht werden, verholpen worden. Over andere concrete voorbeelden van materiaalgebruik ontsponnen zich eveneens boeiende gesprekken. De workshop was een eerste aanzet om de studenten te betrekken in het duurzaamheidsbeleid van HOGENT en daarbij rekening te houden met hun eigen creatieve realiteit. Het leidde tot een constructieve dialoog waarbij de complexiteit van de thema’s duurzaamheid en veiligheid in een artistieke context duidelijk aan de oppervlakte kwam, maar waarbij studenten zich duidelijk ook bereid toonden om op dat vlak verantwoordelijkheid te nemen. Wordt zeker vervolgd.
Publicatiedatum: 17/03/2022